Haaruitval door medicatie

Medicijnen en haaruitval hebben dus vaak een verband met elkaar. Heeft u de bijsluiter aandachtig doorgelezen? Helaas berichten niet alle artsen over de mogelijkheid dat een medicijn haaruitval veroorzaakt. Bestudeer altijd goed de bijsluiter en stel vast of er een kans is dat de bij u toegenomen haaruitval veroorzaakt wordt door een specifiek medicijn. Er zijn een aantal medicijnen waarvan algemeen bekend is dat deze haaruitval kunnen bevorderen.

Bloedverdunners en haaruitval

Er zijn in Nederland meer dan een miljoen mensen met een verhoogde bloeddruk. Een groot gedeelte gebruikt hiervoor medicijnen. Bloedverdunnende medicijnen en haaruitval kunnen een verband met elkaar hebben. Wanneer u bloedverdunners gebruikt en u krijgt hierdoor last van haaruitval, dan kunt u hiervoor contact opnemen met uw arts.

Bloedverdunners, ook wel anticoagulantia genoemd, zijn medicijnen die worden gebruikt om de vorming van bloedstolsels te voorkomen of om de grootte van bestaande stolsels te verminderen. Ze worden vaak voorgeschreven aan mensen met een verhoogd risico op beroertes, hartaanvallen en andere aandoeningen die verband houden met bloedstolsels. Haaruitval is een mogelijke bijwerking van sommige bloedverdunners, hoewel het meestal zeldzaam is en vaak tijdelijk van aard.

Er zijn verschillende manieren waarop bloedverdunners haaruitval kunnen veroorzaken:

1. Verstoring van de haargroeicyclus: Bloedverdunners kunnen de normale haargroeicyclus verstoren door invloed uit te oefenen op de bloedtoevoer naar de haarzakjes. Dit kan leiden tot een verhoogd percentage haren dat in de rustfase (telogene fase) terechtkomt, wat resulteert in meer haaruitval dan normaal.
2. Medicatie-geïnduceerd telogeen effluvium: Dit is een vorm van tijdelijke haaruitval die kan optreden als gevolg van het nemen van bepaalde medicijnen, waaronder sommige bloedverdunners. Telogeen effluvium treedt op wanneer een grote hoeveelheid haarzakjes vroegtijdig in de rustfase van de haargroeicyclus terechtkomt, wat leidt tot haaruitval.
3. Voedingstekorten: Bloedverdunners kunnen in sommige gevallen de opname van voedingsstoffen beïnvloeden of leiden tot veranderingen in het dieet (bijvoorbeeld het vermijden van voedingsmiddelen met veel vitamine K). Dit kan resulteren in tekorten aan essentiële voedingsstoffen die belangrijk zijn voor de haargroei, zoals ijzer, zink en biotine, en zo haaruitval veroorzaken.

Franchi, M., Carradori, S., Muraro, R., De Monte, C., Secci, D., & Tita, B. (2020). Drug-Induced Hair Loss: A Comprehensive Review of the Literature. Journal of Cosmetics, Dermatological Sciences and Applications, 10(3), 166-179. https://www.unboundmedicine.com/medline/research/Drug_induced_alopecia

Antidepressiva en haaruitval

Er zijn een groot aantal mensen die aan een depressie lijden. Sommige mensen lopen hiervoor bij een psychiater en slikken hiervoor antidepressiva. Veel mensen weten niet dat antidepressiva en haaruitval met elkaar in verband kunnen staan. Antidepressiva kan namelijk haaruitval veroorzaken. Mocht u hier last van hebben, dan kunt u hiervoor contact opnemen met uw arts.

Antidepressiva zijn medicijnen die worden gebruikt om depressie en andere stemmingsstoornissen te behandelen. Hoewel ze effectief kunnen zijn in het verbeteren van de gemoedstoestand, kunnen antidepressiva soms bijwerkingen veroorzaken, waaronder haaruitval. Het exacte mechanisme achter haaruitval als gevolg van antidepressiva kan variëren afhankelijk van het specifieke medicijn, maar er zijn enkele algemene manieren waarop deze medicijnen haaruitval kunnen veroorzaken:

1. Verstoring van de haargroeicyclus: Haar groeit in een cyclisch patroon, bestaande uit de groeifase (anagene fase), de overgangsfase (catagene fase) en de rustfase (telogene fase). Antidepressiva kunnen de normale haargroeicyclus verstoren door invloed uit te oefenen op hormonen, neurotransmitters of andere biologische processen die een rol spelen in de haargroei. Hierdoor kan een groter aantal haren in de rustfase terechtkomen, wat leidt tot haaruitval.
2. Telogeen effluvium: Dit is een vorm van tijdelijke haaruitval die kan optreden als gevolg van stress op het lichaam, zoals bij het aanpassen aan een nieuw medicijn. Antidepressiva kunnen telogeen effluvium veroorzaken, doordat een groot aantal haarzakjes vroegtijdig in de rustfase van de haargroeicyclus terechtkomt, wat leidt tot haaruitval.
3. Medicatie-interacties: Haaruitval kan ook optreden als gevolg van interacties tussen antidepressiva en andere medicijnen die een persoon mogelijk gebruikt. Deze interacties kunnen leiden tot een veranderende haargroeicyclus of andere bijwerkingen die bijdragen aan haaruitval.

Specifieke antidepressiva die in verband zijn gebracht met haaruitval (zeer zeldzaam)

1. Fluoxetine (Prozac): Fluoxetine behoort tot de selectieve serotonineheropnameremmers (SSRI’s) en wordt vaak voorgeschreven voor de behandeling van depressie, angststoornissen en obsessief-compulsieve stoornis. Er zijn meldingen geweest van haaruitval bij sommige patiënten die fluoxetine gebruiken.
2. Sertraline (Zoloft): Net als fluoxetine is sertraline een SSRI. Het wordt gebruikt om depressie, angststoornissen, posttraumatische stressstoornis en premenstruele dysfore stoornis te behandelen. Er zijn gevallen van haaruitval gemeld bij patiënten die sertraline gebruiken.
3. Paroxetine (Seroxat, Paxil): Paroxetine is nog een ander medicijn uit de SSRI-klasse en wordt voorgeschreven voor de behandeling van depressie, angststoornissen en posttraumatische stressstoornis. Haaruitval is een zeldzame bijwerking die bij sommige gebruikers van paroxetine kan optreden.
4. Imipramine (Tofranil): Imipramine behoort tot de tricyclische antidepressiva (TCA’s) en wordt gebruikt om depressie en enuresis bij kinderen te behandelen. Haaruitval is een van de mogelijke bijwerkingen van imipramine, hoewel het vrij zeldzaam is.
5. Amitriptyline: Amitriptyline is een ander tricyclisch antidepressivum dat wordt voorgeschreven voor depressie, neuropathische pijn en migraine. Haaruitval is in sommige gevallen gemeld bij patiënten die amitriptyline gebruiken.

Chemo en haaruitval

Er is 1 soort medicijn waarvan vrijwel iedereen weet dat dit haaruitval kan veroorzaken. Het kan er zelfs voor zorgen dat u binnen enkele dagen tot enkele weken al uw hoofd- en lichaamshaar kwijtraakt. Een chemokuur kan dus zorgen voor haarverlies. Chemo en haaruitval zijn bij veel mensen bekend. Ook de arts wijst u hier vrijwel altijd op.

Snel groeiende cellen

Een chemotherapiekuur is een behandeling die wordt gebruikt om kanker te bestrijden door snelgroeiende kankercellen te vernietigen. Helaas kunnen chemotherapiebehandelingen ook invloed hebben op gezonde cellen in het lichaam, vooral die met een snelle celdeling, zoals haarzakjes. Dit is de voornaamste reden waarom haarverlies vaak voorkomt bij patiënten die chemotherapie ondergaan.

Gevoelig voor chemo

Haarzakjes zijn verantwoordelijk voor de productie van haar en bevatten enkele van de snelst delende cellen in het lichaam. De haargroeicyclus bestaat uit drie fasen: de anagene (groeifase), catagene (overgangsfase) en telogene (rustfase) fasen. In de anagene fase vindt de snelle celdeling plaats die nodig is om nieuwe haargroei te produceren. Dit maakt haarzakjes gevoelig voor de effecten van chemotherapie.

Invloed op snelle celdeling

Chemotherapie werkt door cytotoxische (cel-dodende) medicijnen te gebruiken die de groei en vermenigvuldiging van cellen verstoren. Deze medicijnen kunnen werken door het DNA van cellen te beschadigen of de celcyclus te verstoren, waardoor cellen niet kunnen delen en groeien. Hoewel deze medicijnen gericht zijn op kankercellen, kunnen ze ook invloed hebben op gezonde cellen met een snelle celdeling, zoals haarzakjes.

Vertraging van haargroei

Wanneer chemotherapie de cellen in de haarzakjes aantast, kan dit leiden tot een vertraging of stopzetting van de haargroei. Dit resulteert vaak in haaruitval of alopecia, wat kan variëren van mild dunner wordend haar tot volledig haarverlies op het hoofd en soms zelfs op het hele lichaam. Haaruitval kan binnen enkele weken na aanvang van de chemotherapie beginnen en kan in verschillende mate voorkomen, afhankelijk van het specifieke medicijn en de dosering die wordt gebruikt.

Koeling van hoofdhuid

Tegenwoordig wordt er in sommige ziekenhuizen de mogelijkheid geboden om hoofdhuid koeling te krijgen. Hoofdhuid koeling kan ervoor zorgen dat u minder last krijgt van haaruitval. Veel mensen kiezen bij de behandeling van kanker voor een tijdelijke pruik. Wanneer de hoofdhuid koeling aanslaat, is dit soms niet nodig. Houd er rekening mee dat het soms wel pijnlijk kan zijn.

Haaruitval bij schildkliermedicatie

Schildkliermedicatie wordt voorgeschreven om schildklieraandoeningen zoals hypothyreoïdie (een onderactieve schildklier) en hyperthyreoïdie (een overactieve schildklier) te behandelen. Deze medicijnen helpen bij het reguleren van de schildklierhormoonspiegels in het lichaam. In sommige gevallen kunnen schildkliermedicijnen echter haaruitval veroorzaken, vooral als de dosering niet goed is afgestemd op de individuele behoeften van de patiënt.

Hormonen verantwoordelijk voor haargroei

Schildklierhormonen, zoals thyroxine (T4) en trijodothyronine (T3), zijn van cruciaal belang voor de normale groei en ontwikkeling van het lichaam, inclusief de haargroei. Deze hormonen hebben invloed op de haargroeicyclus en zorgen ervoor dat de haarzakjes op het juiste moment de anagene (groeifase), catagene (overgangsfase) en telogene (rustfase) fasen doorlopen.

Effect op haargroeifase

Wanneer de schildklierhormoonspiegels te laag (hypothyreoïdie) of te hoog (hyperthyreoïdie) zijn, kan dit leiden tot een verstoring van de haargroeicyclus. In beide gevallen kan dit resulteren in haaruitval. Bij hypothyreoïdie kan een tekort aan schildklierhormonen de anagene fase verkorten, waardoor het haar sneller uitvalt. Bij hyperthyreoïdie kan een teveel aan schildklierhormonen ervoor zorgen dat een groter aantal haarzakjes in de telogene fase terechtkomt, wat ook haaruitval veroorzaakt.

Onbalans in hormonen

Schildkliermedicatie, zoals levothyroxine voor hypothyreoïdie en methimazol of propylthiouracil voor hyperthyreoïdie, is bedoeld om de schildklierhormoonspiegels in het lichaam te normaliseren. Als de dosering van deze medicijnen echter niet goed is afgestemd op de behoeften van de patiënt, kan dit leiden tot een voortdurende onbalans in de schildklierhormoonspiegels en aanhoudende haaruitval.

Tijdelijk en omkeerbaar

In de meeste gevallen is haaruitval als gevolg van schildkliermedicatie tijdelijk en omkeerbaar. Zodra de schildklierhormoonspiegels weer normaal zijn, zou het haar moeten terugkeren naar zijn normale groeicyclus.

Haaruitval bij de pil (de anticonceptiepil)

Het gebruik van de anticonceptiepil (ook wel ‘de pil’ genoemd) kan in sommige gevallen haaruitval veroorzaken. De pil bevat hormonen, meestal een combinatie van oestrogeen en progestageen, die de ovulatie onderdrukken om zwangerschap te voorkomen. Deze hormonen kunnen invloed hebben op de haargroeicyclus en, in sommige gevallen, haaruitval veroorzaken.

Oorzaken

Er zijn verschillende manieren waarop de pil haaruitval kan veroorzaken:

1. Hormonale veranderingen: De pil kan een hormonale disbalans veroorzaken, wat kan leiden tot een veranderde haargroeicyclus. Bij sommige vrouwen kan dit resulteren in haaruitval, vooral als er een genetische aanleg is voor haarverlies.
2. Androgene effecten: Sommige anticonceptiepillen bevatten progestageen met androgene eigenschappen, wat betekent dat ze testosteronachtige effecten kunnen hebben. Androgenen kunnen de haargroeicyclus beïnvloeden en haaruitval veroorzaken, vooral bij vrouwen die gevoelig zijn voor de effecten van androgenen.

Niet permanent

De haaruitval als gevolg van het gebruik van de anticonceptiepil is relatief zeldzaam en meestal tijdelijk van aard is. Wanneer het lichaam zich aanpast aan de hormonale veranderingen of wanneer de pil wordt gestopt, kan het haar weer gaan groeien.

Futterweit, W. (1990). Diffuse androgenetic alopecia in women: an underappreciated cause of diffuse hair loss in women. Mount Sinai Journal of Medicine, 57(4), 203-208.

Dit artikel bespreekt androgene alopecia bij vrouwen en de invloed van hormonale factoren, waaronder anticonceptiepillen, op haaruitval. Het beschrijft hoe sommige anticonceptiepillen met androgene eigenschappen haaruitval kunnen veroorzaken bij vrouwen die gevoelig zijn voor androgenen.

Voor medicatie-geïnduceerd telogeen effluvium:

Mounsey, A., & Reed, S. W. (2009). Diagnosing and treating hair loss. American Family Physician, 80(4), 356-362.

Dit artikel biedt een overzicht van de diagnose en behandeling van haarverlies. Het bespreekt verschillende oorzaken van haarverlies, waaronder medicatie-geïnduceerd telogeen effluvium, en geeft voorbeelden van medicijnen die haaruitval kunnen veroorzaken, zoals bloedverdunners en anticonceptiepillen.

Haaruitval bij het gebruik van antibiotica

Antibiotica zijn medicijnen die ontworpen zijn om bacteriële infecties te bestrijden. Hoewel ze effectief kunnen zijn in het behandelen van verschillende soorten infecties, kunnen antibiotica soms ook ongewenste bijwerkingen veroorzaken. Een van deze bijwerkingen kan haaruitval zijn, hoewel dit vrij zeldzaam is.

Oorzaken

Er zijn verschillende manieren waarop antibiotica haaruitval kunnen veroorzaken:

1. Verstoring van de haarlevenscyclus: Haar groeit in een cyclisch patroon, dat bestaat uit drie fasen – de groeifase (anagene fase), de overgangsfase (catagene fase) en de rustfase (telogene fase). Haaruitval kan optreden wanneer antibiotica de normale haargroeicyclus verstoren. Dit kan gebeuren doordat sommige antibiotica invloed hebben op de deling van cellen, waaronder de cellen die verantwoordelijk zijn voor haargroei.
2. Allergische reacties: In sommige gevallen kan haaruitval het gevolg zijn van een allergische reactie op een specifiek antibioticum. Deze reactie kan ontstekingen veroorzaken die de haarzakjes beschadigen en leiden tot haaruitval.
3. Voedingsstoffen: Antibiotica kunnen soms de opname van voedingsstoffen in het lichaam beïnvloeden. Een verminderde opname van essentiële vitaminen en mineralen kan leiden tot een verminderde haargroei en uiteindelijk haaruitval.
4. Stress: Het ervaren van een ernstige infectie en het nemen van antibiotica kunnen stressvol zijn voor het lichaam. Stress kan een tijdelijke vorm van haaruitval veroorzaken, die telogeen effluvium wordt genoemd. Deze aandoening zorgt ervoor dat de haren vroegtijdig in de rustfase (telogene fase) van de haargroeicyclus terechtkomen, waardoor ze sneller uitvallen.

Niet permanent

Haaruitval als gevolg van antibiotica is vrij zeldzaam en is meestal tijdelijk van aard. Wanneer de behandeling met antibiotica wordt gestopt of de oorzaak van de haaruitval wordt aangepakt, zal het haar meestal weer gaan groeien.

Haaruitval bij medicatie voor ADHD

Er is enige literatuur beschikbaar over mogelijke bijwerkingen van ADHD-medicijnen, zoals methylfenidaat (Ritalin) en andere stimulantia. Hoewel haaruitval niet wordt beschouwd als een veel voorkomende bijwerking van deze medicijnen, zijn er enkele gevallen gemeld waarin patiënten haaruitval hebben ervaren tijdens het gebruik van methylfenidaat of andere ADHD-medicatie.

Haargroei is stressgevoelig

In sommige gevallen kan haaruitval worden veroorzaakt door stress, die op zijn beurt kan worden veroorzaakt door het aanpassen aan nieuwe medicijnen of het omgaan met de symptomen van ADHD. Het is belangrijk op te merken dat elk individu anders reageert op medicatie en dat bijwerkingen kunnen variëren.

Als je denkt dat jouw haaruitval verband houdt met het gebruik van ADHD-medicatie, bespreek dit dan met je arts of zorgverlener. Zij kunnen je helpen de oorzaak van de haaruitval te achterhalen en, indien nodig, je medicatie aanpassen of een alternatieve behandeling voorstellen.

De haaruitval is meestal niet permanent. In veel gevallen kan het haar weer aangroeien nadat de oorzaak van de haaruitval is aangepakt.

Haaruitval bij het gebruik van Acitretine

Acitretine is een retinoïde geneesmiddel dat voornamelijk wordt gebruikt voor de behandeling van ernstige vormen van psoriasis en andere huidaandoeningen. Het werkt door de groei en differentiatie van huidcellen te beïnvloeden. Hoewel het effectief kan zijn bij de behandeling van huidaandoeningen, kan acitretine bij sommige patiënten bijwerkingen veroorzaken, waaronder haaruitval.

Onbekende oorzaak

Het exacte mechanisme achter haaruitval als gevolg van acitretine is niet volledig bekend, maar het is waarschijnlijk te wijten aan de invloed van het geneesmiddel op de haargroeicyclus. Haar groeit in een cyclisch patroon, bestaande uit de groeifase (anagene fase), de overgangsfase (catagene fase) en de rustfase (telogene fase). Acitretine kan de normale haargroeicyclus verstoren door invloed uit te oefenen op de groei en differentiatie van de cellen in de haarzakjes.

Wellicht vitamine A?

Acitretine is een derivaat van vitamine A, dat een belangrijke rol speelt bij de groei en ontwikkeling van cellen, inclusief die in de haarzakjes. In hoge doseringen kan vitamine A echter toxisch zijn en leiden tot een verscheidenheid aan bijwerkingen, waaronder haaruitval. Dit komt doordat overmatige vitamine A de haarzakjes kan beschadigen en hun vermogen om nieuwe haren te produceren kan beïnvloeden.

https://www.apotheek.nl/medicijnen/acitretine

Een haartransplantatie is bij haaruitval door medicatie niet de meest voor de hand liggende oplossing. Lees meer over de oorzaken van haaruitval en de mogelijke oplossingen op deze pagina.